Czy fala uderzeniowe zlikwiduje łokieć tenisisty?

Fala uderzeniowa jest obecnie jedną z najskuteczniejszych metod leczenia łokcia tenisisty i realnie pozwala pozbyć się przewlekłego bólu. Zastosowanie tej terapii przyspiesza gojenie uszkodzonych tkanek i zmniejsza dolegliwości już po kilku zabiegach. To szansa na trwałe wyeliminowanie problemu bez konieczności długotrwałego unieruchomienia ręki.

Czym jest łokieć tenisisty i jakie są jego objawy?

Łokieć tenisisty, czyli entezopatia nadkłykcia bocznego kości ramiennej, to przeciążeniowy stan zapalny ścięgien prostowników nadgarstka przyczepiających się w okolicy łokcia. Najczęściej występuje u osób w wieku 30–50 lat, które wielokrotnie wykonują powtarzalne ruchy nadgarstka, nie tylko u tenisistów – szacuje się, że tylko 5–10% przypadków ma związek z grą w tenisa.

Typowe objawy obejmują ból po bocznej stronie łokcia, nasilający się przy prostowaniu nadgarstka lub podnoszeniu przedmiotów, a także tkliwość przy dotyku nadkłykcia bocznego. Z czasem mogą pojawić się ograniczenia ruchomości i osłabienie siły chwytu, które utrudniają wykonywanie codziennych czynności, takich jak podanie ręki czy uniesienie kubka.

W badaniach klinicznych zwraca się uwagę na kilka charakterystycznych objawów pozwalających odróżnić łokieć tenisisty od innych schorzeń okolicy łokcia. Należą do nich między innymi: dodatni objaw Thomsona (ból podczas prostowania nadgarstka przeciwko oporowi), objaw Cozena (ból podczas zaciskania pięści i zginania nadgarstka do grzbietu), a także tkliwość palpacyjna bez wyczuwalnego obrzęku. Objawy te mogą utrzymywać się od kilku tygodni do wielu miesięcy, prowadząc do przewlekłości schorzenia.

Na czym polega leczenie falą uderzeniową w łokciu tenisisty?

Leczenie falą uderzeniową w łokciu tenisisty polega na zastosowaniu zogniskowanych lub radialnych fal akustycznych o wysokiej energii, które przenikają przez tkanki do miejsca uszkodzenia. Specjalna głowica urządzenia emituje fale mechaniczne bezpośrednio na okolicę bocznego nadkłykcia kości ramiennej, czyli miejsce występowania zmian degeneracyjnych ścięgien. Zabieg trwa zwykle od 5 do 15 minut, a optymalne rezultaty uzyskuje się po serii 3-6 sesji wykonywanych co 5-7 dni.

Podczas aplikacji fali uderzeniowej u pacjenta zachodzi szereg procesów biologicznych, m.in. mikrouszkodzenia stymulujące regenerację, wzmożenie syntezy kolagenu oraz poprawa mikrokrążenia i metabolizmu komórkowego. Dodatkowo terapia sprzyja rozbijaniu złogów wapnia oraz zmniejsza wrażliwość zakończeń nerwowych, co przekłada się na ograniczenie bólu.

Aby terapia przebiegała prawidłowo, duże znaczenie ma odpowiednie ustawienie parametrów urządzenia, takich jak energia impulsu (najczęściej 0,08-0,28 mJ/mm2) oraz liczba impulsów (w zakresie 1500-4000). Pierwsze efekty są zauważalne przeciętnie po 2-3 zabiegach, a pełny efekt biologiczny może utrzymywać się nawet przez kilka tygodni po zakończonym cyklu. Wykorzystuje się wyłącznie certyfikowane urządzenia medyczne, a przeprowadzenie zabiegu powierza się specjaliście posiadającemu odpowiednie doświadczenie w tej metodzie.

Jakie są efekty fali uderzeniowej w leczeniu łokcia tenisisty?

Fala uderzeniowa w leczeniu łokcia tenisisty realnie zmniejsza dolegliwości bólowe oraz poprawia funkcję kończyny już po kilku zabiegach. Badania wykazują, że u 68–80% pacjentów zauważalnie obniża się poziom bólu (wg skali VAS) oraz wzrasta siła chwytu, co bezpośrednio przekłada się na komfort codziennego funkcjonowania.

Efekty terapeutyczne polegają na stymulacji mikrokrążenia, przyspieszeniu regeneracji tkanek oraz niwelowaniu zwapnień i blizn, powstających w okolicy nadkłykcia bocznego kości ramiennej. Skuteczność oraz czas utrzymywania się efektów są uzależnione od zaawansowania zmian i liczby wykonanych sesji – najczęściej zaleca się 3–5 zabiegów w tygodniowych odstępach.

Poniżej przedstawiono wyniki wybranych badań dotyczących efektów terapii falą uderzeniową u pacjentów z łokciem tenisisty:

Analizując powyższe dane, można zauważyć, że fala uderzeniowa zapewnia wymierne efekty terapeutyczne, obejmujące zarówno redukcję bólu, jak i poprawę funkcji kończyny. Trwałość uzyskanych rezultatów zależy jednak często od indywidualnych czynników – czasem konieczne jest powtarzanie zabiegów lub wsparcie procesów rehabilitacji.

Kiedy warto rozważyć terapię falą uderzeniową na łokieć tenisisty?

Terapia falą uderzeniową na łokieć tenisisty jest szczególnie wskazana u osób, które nie uzyskały poprawy po kilku tygodniach standardowego leczenia zachowawczego, takiego jak fizjoterapia, farmakoterapia czy unieruchomienie. Według badań klinicznych zastosowanie fali uderzeniowej warto rozważyć po minimum 3-6 miesiącach utrzymywania się dolegliwości bólowych pomimo leczenia nieinwazyjnego.

Skuteczność tej metody potwierdzają m.in. metaanalizy (np. [Rompe et al., 2014; Speed, 2014]), które wykazały istotnie większą redukcję bólu po zastosowaniu terapii falą uderzeniową w porównaniu do placebo, zwłaszcza u pacjentów z chroniczną postacią łokcia tenisisty. Zabieg staje się rozważany również wtedy, gdy pacjent nie kwalifikuje się lub nie chce poddać się leczeniu operacyjnemu, a także gdy oczekuje szybszego powrotu do aktywności zawodowej lub sportowej.

Wskazaniem do rozważenia tego zabiegu mogą być także przeciwwskazania do innych metod, takich jak glikokortykosteroidy, czy powtarzające się nawroty schorzenia mimo leczenia zachowawczego. Terapia jest rekomendowana szczególnie osobom aktywnym, dla których przewlekły ból łokcia utrudnia wykonywanie codziennych obowiązków lub pracy fizycznej, co znajduje odzwierciedlenie w praktycznych rekomendacjach Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego.

Do rozważenia terapii falą uderzeniową należy podchodzić indywidualnie, uwzględniając m.in. wiek pacjenta, czas trwania objawów, poziom codziennej aktywności oraz dotychczasowe efekty leczenia. Badania wskazują, że metoda ta przynosi najlepsze rezultaty u osób, które nie mają przeciwwskazań medycznych, a oczekują szybkiej poprawy funkcji kończyny.

Czy fala uderzeniowa całkowicie likwiduje łokieć tenisisty?

Fala uderzeniowa nie gwarantuje całkowitej likwidacji łokcia tenisisty u wszystkich pacjentów, jednak w wielu przypadkach prowadzi do znaczącej poprawy lub całkowitej remisji objawów. Badania kliniczne wykazują, że skuteczność terapii oscyluje w granicach 60-85% w zależności od długości trwania dolegliwości oraz indywidualnych predyspozycji chorego. Pełna eliminacja objawów obserwowana jest częściej u osób podejmujących leczenie na wczesnym etapie schorzenia i stosujących się do zaleceń fizjoterapeutycznych.

Trwałość efektów terapii falą uderzeniową zależy od nasilenia zmian degeneracyjnych i przestrzegania zaleceń dotyczących ograniczenia przeciążeń stawu łokciowego po zakończeniu leczenia. U części pacjentów może dojść do nawrotu objawów, szczególnie jeśli kontynuowane są czynności powodujące przeciążenia ścięgien prostowników nadgarstka. Najlepsze rezultaty potwierdzono przy serii 3-6 zabiegów wykonywanych w odstępach tygodniowych, a poprawa najczęściej pojawia się w ciągu kilku tygodni po zakończeniu terapii.

Fala uderzeniowa nie „usuwa” anatomicznych zmian w ścięgnie, lecz pobudza regenerację tkanek, przyspiesza procesy naprawcze oraz zmniejsza dolegliwości bólowe i stan zapalny. Jeśli zmiany zwyrodnieniowe lub zwapnienia utrzymują się długo, efekt nie zawsze będzie spektakularny, a leczenie może wymagać łączenia różnych metod fizjoterapii. Stosowanie tej metody nie eliminuje czynników mogących prowadzić do nawrotu schorzenia, dlatego tak ważne jest wdrożenie ćwiczeń profilaktycznych.

Według danych z metaanaliz skuteczność fali uderzeniowej w zakresie całkowitej likwidacji bólu i przywrócenia funkcjonowania przedstawia poniższa tabela:

Wyniki jasno wskazują, że terapia falą uderzeniową najczęściej prowadzi do wyraźnej poprawy lub remisji objawów, ale nie zawsze można liczyć na trwałe i całkowite ustąpienie łokcia tenisisty bez właściwej profilaktyki oraz wyeliminowania czynników ryzyka.

Jakie są przeciwwskazania i możliwe skutki uboczne fali uderzeniowej?

Fala uderzeniowa jest przeciwwskazana u osób z zaburzeniami krzepnięcia krwi, aktywną chorobą nowotworową, infekcjami w miejscu zabiegu oraz w okresie ciąży. Nie należy jej stosować także u pacjentów ze świeżymi złamaniami, rozrusznikiem serca lub w okolicy istotnych struktur naczyniowych i nerwowych.

Do najczęstszych skutków ubocznych należą dolegliwości bólowe podczas zabiegu, miejscowy obrzęk oraz zaczerwienienie skóry, które mijają zwykle w ciągu kilku dni. Sporadycznie obserwuje się krwiaki lub drobne wybroczyny, a wyjątkowo – chwilowe nasilenie bólu w pierwszych dobach po terapii.

Stosowanie fali uderzeniowej rzadko wiąże się z poważnymi powikłaniami, jednak odnotowano przypadki długotrwałego drętwienia w obrębie leczonego obszaru lub przejściowego zaburzenia czucia. U osób z tendencją do powstawania bliznowców możliwe jest także wystąpienie pogrubienia skóry. Badania wykazują, że poważne niepożądane efekty występują u mniej niż 1% pacjentów poddawanych zabiegowi falą uderzeniową.

Jakie inne metody leczenia łokcia tenisisty warto rozważyć?

Oprócz terapii falą uderzeniową lekarze rekomendują również indywidualnie dobraną fizjoterapię, obejmującą ćwiczenia ekscentryczne, zabiegi manualne oraz stretching mięśni przedramienia. Te techniki nie tylko redukują ból i poprawiają funkcję kończyny, ale także wspierają regenerację ścięgien poprzez stymulację naturalnych procesów naprawczych.

W leczeniu stosuje się także ostrzykiwania preparatami kortykosteroidowymi lub osoczem bogatopłytkowym (ang. PRP), które wykazują działanie przeciwzapalne i przyspieszają gojenie mikrourazów. Badania kliniczne pokazują, że iniekcje PRP mogą przynieść długotrwałe efekty redukcji bólu i poprawy funkcji, chociaż odpowiedź pacjentów bywa różna.

U niektórych pacjentów wykorzystuje się leczenie za pomocą ultradźwięków, jonoforezy oraz krioterapii, które wspomagają wchłanianie leków i wyciszanie stanu zapalnego. W trudniejszych przypadkach, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektu przez co najmniej 6-12 miesięcy, rozważa się leczenie operacyjne – najczęściej artroskopowe oczyszczanie chorego przyczepu ścięgna prostownika krótkiego nadgarstka.

Jeśli porównamy często stosowane metody leczenia, można zauważyć różnice w czasie oczekiwanych efektów, skuteczności długoterminowej i ryzyku powikłań:

Tabela pokazuje, że najbezpieczniejsze i najtrwalsze rezultaty zapewniają ćwiczenia ekscentryczne oraz PRP, przy jednocześnie najniższym odsetku powikłań. Szybkie działanie kortykosteroidów wiąże się z większym ryzykiem nawrotu, a leczenie chirurgiczne rozważa się dopiero, gdy inne metody nie przyniosą efektów.